Documenti medievali di Potenza tràditi nel volume della Sommaria

date

1417-11-09

title

106. Intrumentum testamenti di Antonio de Gatta ‹ovvero de Gaeta›

summary

Antonio de Gatta ‹ovvero de Gaeta›, stando nella propria casa sita a Potenza nella parrocchia di S. Gerardo, infermo nel corpo ma sano di mente, fa rogare il proprio ultimo e definitivo testamento, eleggendo quali propri eredi Minocchus ‹ovvero Minottus› de Marsico, Cobella nipote di Minocchus, Petritio de Piccolillo, Angelilla de Piccolillo e Rosella, ai quali lascia tre tarì et non plus; stabilisce quindi in favore di Rosella un lascito di tre tarì e una caldaia di rame (ad quod sibi tenetur); statuisce che il proprio corpo sia seppellito nella chiesa di S. Gerardo, nel sepolcro comune dei preti (in monimento comuni presbyterorum); lascia per il vestito da indossare in morte dodici tarì; stabilisce che alle sue esequie debbano prendere parte i canonici, i chierici e il capitolo della chiesa cattedrale di Potenza, che dette esequie siano celebrate secondo la volontà di questi ultimi e che ci siano quattro fiaccole di cera. Lega, per la riparazione dei mali commessi, due tarì; lascia in favore di Bisa moglie di Macza de Baboye un tarì; fa quindi un lascito vita natural durante in favore del diacono Domenico de Roto, suo figlioccio, consistente nella casa in cui vive attualmente, insieme a tutte le suppellettili, agli utensili, mobili etc. e al vino in essa presenti, a condizione che alla morte del predetto Domenico detta casa passi nel possesso della luminaria della chiesa di S. Gerardo; stabilisce che Domenico possa farvi un letto cum pannis a suo piacere e gli lascia una soccia di vigna in tenimento di Potenza, in contrada lo Vallone de Berlingerio, unitamente alla metà di due tini, di un secchio e di un torchio per la pigiatura, posseduti in comune, nonché alla metà di una terra ubicata a sud di detta vigna, con la clausola che alla sua morte passino nel possesso della predetta chiesa di S. Gerardo; stabilisce che i propri epitropi vendano l’ulteriore casa di sua proprietà per i funerali e per liquidare i legati del presente testamento e che il frumento presente nella casa in questione e i diritti d’uso a essa pertinenti siano dati al predetto diacono Domenico; lascia quindi a Colella de Casella sei tarì e sette tomoli di frumento; stabilisce che tutto ciò che avanza sia utilizzato per un calice d'argento per la chiesa di San Gerardo, per la quale vuole altresì che sia fatto un martirologio in carta pergamena; lascia a ‹Pietro› de Stella due tarì e uno scrigno, realizzato in legno di noce; stabilisce che quattro tomoli di frumento siano destinati a fare la carità e lascia ai chierici della chiesa di S. Gerardo tre tarì in comune, da dividere tra loro; stabilisce un lascito di tre tarì per la riparazione del campanile della chiesa di S. Maria Annunziata e fa un legato alla luminaria di S. Gerardo consistente in un vineale, tenuto a censo annuo di due tomoli di frumento da Angelillo de Angelica; lascia due tomoli di frumento a Ioannella de Stella e, da ultimo, elegge quali propri epitopi (lasciando loro quattro tarì ciascuno a titolo di remunerazione per lo svolgimento dell’incarico) Pietro de Stella, arciprete ‹?›, e Iacobino dela Nancha.

bibliography

  • ASNa, Regia Camera della Sommaria, Diversi, 1a numerazione, Dip. Somm., I, 309, n. 4bis, cc. 45r-48r, n. 12 [S].
  • Pedìo, Cod. e cart. Potentino, p. 342; Id., Cartulario della Basilicata, III, p. 180 (notizia tratta da Rendina, Istoria della città di Potenza); Rendina, Istoria della città di Potenza, ediz. Abbondanza, p. 273, ediz. Villani-Mariano-Caserta, p. 278.

teibody

(c. 45r) In nomine domini nostri Iesu Christi. Anno a nativitate ipsius millesimo quatricentesimo decimo septimo, regnante serenissima domina nostra domina Iohanna secunda Dei gratia Ungarie, Hierusalem, Sicilie, Dalmatie, Croatie, Rame, Servie, Galitie, Lodomerie, Comanie, Bulgarieque regina, , Provincie et Forcalquerii ac Pedimontis comitissa, regnorum vero eius anno quarto feliciter amen, die nono mensis novembris, undecime indittionis, apud civitatem Potentie.

Nos notarius // (c. 45v) Ciccus notarii Iacobi de Potentia, iudex regius ad contrattus per provincias Basilicate, Principatus citra Serras Montorii, Tomasius Strambus de Potentia publicus ubilibet per provincias Principatus citra et ultra serras Montorii,Capitinat(us) ‹sic› et Basilicate regia autoritate notarius et testes subscripti ad hoc specialiter vocati et rogati, presenti scripto puplico testamur atque fatemur quod nobis preditto die accersitis personaliter ad domum abitationis donni Antonii de Gatta , ad preces nobis fattas pro parte dopni Antonii de Gatta preditti, sitam intus dittam civitatem Potentie in parrochia ecclesie Santi Gerardi, iuxta domum Pauli Vegi mediante muro comuni, iuxta domum archipresbiteri ecclesie Santi Gerardi et alios fines; et in sala domus preditte invenimus eundem d(ominu)m Antonium in letto iacentem infirmum, consentientem primo in nos predittos iudicem et notarium ut in suos, cum sciret ex certa sua scientia ipsos suos iudicem et notarium in hac parte non esse, eorum iurisdittionem voluntarie prorogando, sanum tamen mente et rette sue loqutionis existentem; et quia ut dixit apostolus ad hoc nascimur ut moriamur et ad hoc componimur ut dissolvamus, sanus censetur capite providoque consilio qui sic attente vigilat sic studioque procurat ut, cum illa ora mortis advenerit, sic paratus et admonitus existat quod extreme mortis laqueus antiqui vattans Così S per caligine non succumbat adnexsus // (c. 46 r) et suis non relinquit superstitibus materiam litigandi. Hac igitur consideratione premotus, predittus donnus Antonius egrotus, suum in hunc modum qui sequitur coram nobis condidit testamentum, quod esse voluit ultimum et finale, derogatorium omnibus retro aptis ‹sic› et ipsum valere voluit iure quodicillorum seu cuiuscumque alterius ultime voluntatis et voluit idem testator quod in presenti suo ultimo testamento illa lex Falcidia in eum locum non habeat, epistole donationis causa mortis; et quia in quolibet testamentum submit exordium ab herede, propterea testator ipse in predicto testamento heredes sibi instituit, ordinavit et fecit Minocchum de Marsico, Cobellam neptem ipsius Minotti, Petritium de Piccolillo, Angelilla de Piccolillo et Rosella de eadem cognitione et legavit cuilibet ipsorum pro hereditate et iure hereditatis predicte tarenum unum et non plus et quod super bonis suis ultra non possent petere et quod de dicta hereditate teneant et vocent se contenti. Item legavit predicta Rosella, ad quod sibi tenetur, tarenos tres et caldariam unam de here amore; item legavit corpus suum seppelliri intus ecclesiam Santi Gerardi in monimento comuni presbiterorum; item legavit pro uno vestimento deferendo secum in morte sua, in carlenis argenti tarenos duodecim; item voluit quod ad sua obsequia veniant canonici, clerici et capitulum mayoris ecclesie Potentine et quod ditta obsequia fiant et celebrentur ad arbitrium suorum infrascriptorum, in quo fiant // (c. 46v) facole cereę quatuor; item legavit pro malis oblatis incertis tarenos duos; legavit Bise uxori Macze de Baboye, ad quod sibi tenetur, tarenum unum; item legavit diacono Dominico de Roto filio suo spirituali, amore et bono servimento sibi ut dixit prestito, domum unam quam ad presens habitat, cum omnibus asiamentis et suppellectilibus ac vinum ‹sic› quod reperitur in eadem domo et intus vegetes, sua vita durante, conditione adietta quod idem diaconus Dominicus non possit domum illam vendere, nec bona et asianita ‹sic› supra ‹dicta› alienare neque ad alienas manus transferre et post mortem suam, cum illis bonis que tunc in eadem domo reperiuntur, et dicta domus revertatur et applicentur luminarie ecclesie Santi Gerardi; quam domum et bona, predicta ecclesia pro parte luminarie teneat et possideat quia sic ipse testator voluit et mandavit; et voluit ipse testator quod predictus diaconus Dominicus lettum cum pannis possit facere de eo et in eo quod sibi placebit et visum erit ad suum libitum voluntatis; item legavit eidem Dominico Dominico‹sic› soccam unam vinee sue sitam in tenimento civitatis Potentie, in contrata ubi dicitur lo Vallone de Berlingerio, iuxta aliam socciam vineę vendite Pascali Nicolai de Iannello, cum medietate pro comuni et indiviso tinearum duarum et unius cibari et palmentario ‹sic› comuni et cum una terra ab inferiori parte // (c. 47r) dicte vineę, cum illa clausula et reservatione, ut superius est notatum, sua vita durante et [post] eius obitum similiter ad luminariam ecclesie Santi Gerardi revertatur. Item voluit ipse testator quod vendatur alia domus sua per suos epitropos pro solvendis legatis in suo testamento et funeribus; item legavit Colelle de Casella, amore, tarenos sex; item eidem de frumento tumulos septem; item voluit et mandavit ipse testator ac legavit predicto diacono Dominico, amore, totum frumentum quod reperitur in alia domo sua et omnia asiamenta que reperitur intus in ea. Item voluit quod, soluto testamento et legatis in eo, omnia que supererint fieri debeat per epitropos suos calix unus argenteus in ecclesia Santi Gerardi per comunicar(e); item voluit et legavit quod fiat liber unum matrilogii in ecclesia Santi Girardi in cartis coreis; item legavit p(redit)to de Stella, amore, tarenos duos et scrineum unum de tabulis nuceis ‹pro› donatione; item voluit quod fiat charitas de frumento tumulorum quatuor; item legavit clericis ecclesie Santi Gerardi in comuni dividendos amore tarenos tres. Item legavit in reparatione ecclesie Sante Marie Annuntiate quod reparetur campanile tarenos tres; item legavit luminarie Santi Gerardi quoddam vineale sibi legatum et tenet in beneficium et anuum censum Angelillus de Angelica de frumento tumulos duos, // (c. 47v) prope vineam ditti Angeli. Item legavit Ioannelle de Stelle, amore, de frumento duos tumulos. Item fecit suos epitropos et distributores et fide conmissarios sui presentis testamenti archipresbiterum Santi Gerardi, Petrum de Stella et Iacobinum dela Nancha ipsosque Petrum et Iacobinum absentes tamquam presentes et quemlibet ipsorum insolidum, quibus et cuilibet ipsorum insolidum dedit plenariam, liberam et generalem potestatem intrandi, capiendi, vendendi, alienandi tantum de bonis suis quod ‹sic› presens testamentum et legata in eo plenarie exequantur; et voluit et mandavit quod predicti sui epitropi [pro] labore eorum subgerendo in ditto testamento seu in distributione eorum habeant pro quolibet tarenos quatuor. Item voluit et mandavit ipse testator quod si aliquod puntum, dittio vel clausula invenieretur in dicto testamento unde possit aliquo modo infringi seu annullari, quod ad meliore consilium sapientis possit refici semel et bis seu quotiens opus erit, non mutata substantia veritatis, ita ut semper testamentum iuxta voluntatem et mandatum eiusdem testatoris prout per omnia declaratum in suo robore perseverit et hec est ultima voluntas dicti testatoris. Unde ad futuram memoriam et dicti testatoris preces et omnium quorum et cuius interest et poterit interesse cautelam, fattum est exinde presens puplicum instrumentum testamenti per manus mei predicti notarii, meo solito signo // (c. 48r) signatum, subscriptione dicti iudicis et subscriptione subscriptorum testium roboratum.

Così S per Gaeta (da Rendina e docc. coevi) Così S per sano Così S per studiose Così S per monitus Così S; presumibilmente il sintagma è stato erroneamente posposto Così S per testamento Così S per summit Così S qui, sotto Minottus Così S per ? sub eadem conditione Così S per ? epitroporum Così S per ? quod Così S per socciam Così S per ? pro comunicando Così S verosimilmente per Petro (desunto dal prosieguo)

Quod scripsi ego predictus notarius‹sic› puplicus ut supra notarius qui premissis omnibus vocatus rogatus interfui ipsumque meo consueto signo signavi. (SN) Ego qui supra notarius Ciccus ad contrattus iudex Signum crucis proprie manus diaconi Gasparis de Madio testis idioti qui interfuit et se scribere nescientis Ego donnus Cicconus de Ricc(ard)o archipresbiter Potentinus testis sum Signum crucis proprie manus donni Novelli de Strangotio qui scribere nescit et interfuit Signum crucis proprie manus donni Girardi de Pulcino testis qui interfuit et scribere nescit Ego presbiter Lucas de Coffo testis interfui Ego subdiaconus Dominicus de Potentia testis sum Ego donnus Nardus de Sacco testis sum

notes alpha

    notes int