Documenti medievali di Potenza tràditi nel volume della Sommaria

date

1481-07-18

title

165. Instrumentum refutationis, remissionis et cessionis di Ilario de Venetiis, priore del monastero certosino di San Lorenzo di Padula, in favore dei procuratori del clero di S. Michele di Potenza

summary

Ilario de Venetiis, priore del monastero certosino di S. Lorenzo di Padula, stando nella propria cella insieme ad altri monaci del cenobio e agendo di concerto con questi ultimi in nome e per parte dello stesso, dopo aver acquisito il parere dei propri avvocati e ottenuta l’approvazione dei monaci riuniti in concistorio, rinuncia alla sentenza di un processo celebratosi, non molto tempo prima, presso la curia dell’arcivescovo di Salerno, in seguito a una lite intercorsa con la chiesa di S. Michele di Potenza e relativa ad alcuni appezzamenti di terreno laboratorio siti nel tenimento di Potenza, in contrada Matina de lo Cupone ovvero delo Bandito; la sentenza, pronunciata in contumacia dei rappresentanti della chiesa potentina di S. Michele, era stata favorevole per il monastero di S. Lorenzo di Padula, ma in forza di questo documento il priore e i monaci cistercensi vi rinunciano, per evitare spese processuali, in attesa che siano trovati i documenti attestanti i loro diritti sulle terre in questione, che nel frattempo riassegnano alla chiesa di S. Michele di Potenza, immettendo i procuratori Nicola de Fina e Nicola Antonio Porcario nel possesso corporale delle stesse, mentre questi ultimi rimettono al monastero tutte le spese processuali sostenute. Per garantire quanto convenuto, le parti fissano una pena pari a venticinque once d’oro.

bibliography

  • ASNa, Regia Camera della Sommaria, Diversi, 1a numerazione, Dip. Somm., I, 309, n. 4bis, cc. 116v-120r, n. 44 [S].
  • Originale: Napoli, Biblioteca della Società Napoletana di Storia Patria, Diplomatico, Pergamene del Fondo Fusco, (25-Potenza), segn. 10 BB I n. 50 [A].
  • Pedìo, Cod. e cart. Potentino, pp. 352; Messina, Storie di carta, storie di pietra cit., p. 69.

teibody

(c. 116v) In nomine domini nostri Iesu Christi amen. Anno a nativitate eiusdem Domini millesimo quatricentesimo octuagesimo primo, regnante serenissimo et inclito domino domino nostro Ferdinando de Aragonia Dei gratia Ierusalem, Ungarie et Sicilie rege, regnorum vero ipsius anno vicesimo secundo feliciter amen, die decimo octavo mensis // (c. 117r) iulii instantis anni XIIIIe ind(ictioni)s, apud terram Padule, provincie Principatus.

Alla data del documento cadeva il ventiquattresimo anno di regno di re Ferdinando I, calcolato per anni interi a partire dalla data del 27 giugno del 1458. Il ventiduesimo anno di regno riportato nel documento non è compatibile con alcun altro computo cronologico, né per anni interi né per annus incipiens abbreviato o allungato.

Nos Bernardinus Maza de dicta terra Padule regius ad contractus iudex, Antonellus Bucha de eadem terra puplicus ubique per totum dictum regnum Sicilie citra farum regia autoritate notarius et testes infr(ascripti) ad hoc specialiter vocati et rogati, viri quidem literati et inliterati, tenore presentis puplici instrumenti fatemur, notumfacimus et testamur quod eodem supradicto die ibidem in nostrum quorum supra iudicis, notarii et testium presentia personaliter constitutis, proprie intus monasterium Sancti Laurentii prope dictam terram Padule, intus cellam prioris, venerabilibus et honestis ac religiosis viris donno Ilario de Venetiis dicti conventus et monasterii priore, donno Nicolao de Almania , donno Ioanne de Liodio, donno Beneditto de Bressia vicario, donno Geronimo de Ferraria, donno Geronimo de Corduba, donno Antonio de Burgensa, donno Laurentio de Montefusco, donno Ilario de Burgensa et donno Stefano de Saponaria, monacis dicti loci et conventus Santi Laurentii, hordinis cartusiensis Santi Laurentii, coadunatis in unum intus dictam cellam more eorum solito agentibus et stipulantibus ad infrascripta omnia et singula nomine et pro parte dicti monasterii et eorum successorum, ex parte una, nec non donno Nicolao de Fima et donno Nicolao Antonio Porcano de civitate Potentie, procuratoribus procuratorio nomine et pro parte venerabilis ecclesie Sancti Michaelis de ditta civitate, de qua procuratione nobis clare constitit per quodam puplicum instrumentum exinde factum per manus notarii Galieni de dicta civitate Potentie coram iudice et testibus in numero oportuno, similiter // (c. 117v) agentibus et stipulantibus pro se ipsis et eorum successoribus nomine et pro parte dicte ecclesie ad omnia infrascripta, ex parte altera, que quidem partes ambe sponte coram nobis asseruerunt et dixerunt hiis temporibus non ‹multo› longe decursis fore, fuisse et esse motam nonnullam litem, questionem sive causam inter dictum monasterium Sancti Laurentii actorem ex una vel eius procuratorem et dictam ecclesiam Sancti Michaelis seu eius procuratorem conventum, ex altera, de et super petitione cuiusdam petii terre laboratorie site et posite intus territorium dicte civitatis Potentie, in contrata vulgariter nuncupata la Natina de lo Cupone overo de lo Bandito, intus quam terram esistit ‹sic› quedam fons vulgariter nominata la Fontana de lo Cupone, iuxta bona dicte ecclesie Sancti Michaelis versus terram Titi, iuxta bona dicti monasterii Sancti Laurentii a parte superiori mediante limite, iuxta bona dicte ecclesie Sancti Michaelis ab alio latere versus dictam civitatem Potentie, iuxta bona dicte ecclesie Sancti Michaelis etiam a parte inferiori, que fuerunt Antonii Zappa de dicta civitate et camere episcopatus Potentini et iuxta alios si qui sunt veriores confines. Prout ex dicta causa et lite factum et fabricatum fuit quodam processum in curia venerabilis in Christoque reverendissimi domini archiepiscopi Salernitani seu eius vicarii, nec non quadam sententia lata in favorem dicti monasterii Sancti Laurentii in contumaciam dicte ecclesie Sancti Michaelis seu eius procuratores. Nunc vero supradicti prior et alii prenarrati et prenominati monaci dicti conventus Sancti Laurentii, habito prius ut dixerunt consilium ab advocatis dicti monasterii, ac cognoscentes pro meliori parte ita fiendum fore, pro evitandis sumptibus et expensis, ac cognoscentes utilitatem et comodum dictum monasterium consequi quam incomodum potius, sponte coram nobis non vi, dolo vel metu coacti nec aliter, // (c. 118r) ut dixerunt, circumventi, sed eorum et cuiuslibet ipsorum bona, pura, mera, libera, gratuita et spontanea voluntate, habito prius ut dixerunt inter eosdem consistorio more et loco eorum solitis, non obstante dicta sententia ut supra lata sponte cesserunt, remiserunt ac refutaverunt dictas lites et causas ac litem et causam predictam ut supra motam volentesque dictum processum et acta exinde facta ac dictam sententiam fore, fuisse et esse ex nunc in antea nullum vel nulla aut nullam ac nullius roboris et momenti, reservando nil aliud pro parte dicti monasterii preter si in futurum aliquas scripturas autenticas vel puplica documenta reperientur ob quas dictam terram rationabiliter et pleno iure spectare et pertinere deberet dicto monasterio iuxte, rationabiliter et pleno iure; al(ia)s voluerunt dictam ecclesiam Sancti Michaelis seu dictos procuratores sui nomine fore et esse in veram poxessionem dicte terre, cedentes et transferentes omne dominium, usum et proprietatem dicto monasterio vigore dicti processus et processus competentem et competituram ac competiturum nisi modo premisso reservato, nec non cedentes et remictentes sponte omnes et singulas expensas in dicta causa per dictum monasterium factas quocumque modo, cum pacto de ulterius non petendo nec peti faciendo; et versa vice supradicti donnus Nicolaus de Fina et donnus Nicolaus Antonius Porcarius, procuratores dicte ecclesie Sancti Michaelis, ut supra, refutaverunt et remiserunt dicto monasterio omnes expensas exinde per dictam ecclesiam Sancti Michalis factas quocumque modo, pro qua ecclesia et eorum successoribus, dicti procuratores promiserunt de rato et rata habitione de ulterius non petendo; quam refutationem, remissionem et cessionem ac omnia // (c. 118v) alia predicta infrascripta et in presenti instrumento contenta et presens instrumentum dicte partes ambe promiserunt sponte coram nobis semper et omni futuro tempore ratam, gratam et firmam, rata, grata et firma ac ratum, gratum et firmum habere, tenere et observare et in nullo contradicere, facere, opponere, allegare vel venire, in iudicio sive extra, puplice vel occulte, sed potius semper et omni futuro tempore dicere et fateri predicta et infrascripta omnia et singula fore, fuisse et esse vera. Et pro predictis et infrascriptis omnibus observandis et attendendis ac firmiter et inviolabiliter adimplendis et de non contravenire, ut supra, sponte dicte partes ambe coram nobis obligaverunt sese una videlicet alteri et altera alteri altrinsecus et vicissim et eorum successores et bona omnia dictarum ecclesiarum et monasterii mobilia et stabilia, presentia et futura, ubicumque sita et posita, vel dictus prior et monaci prenominati bona dicti conventus Sancti Laurentii et dicti donnus Nicolaus de Fina et dictus donnus Nicolaus Antonius procuratores bona dicte ecclesie Sancti Michaelis et etiam bona eorum propria, ad penam et sub pena unciarum auri viginti quinque applicanda et persolvenda pena ipsa, si eam commicti contingat, pro medietate curie cuicumque, tam ecclesiastice quam seculari, in qua de premissis reclamatio seu querela forte facta esset et reliqua medietate parte tacenti et observanti pactum predictum, me predicto notario tanquam persona puplica pro parte dicte curie et dicte partis observantis penam ipsam sollemniter stipulante; que quidem pena totiens petatur, committatur et exigatur cum effectu quotiens premissis seu ipsorum alicui fuerit contraventum ipsaque pena commissa vel non, exacta vel non aut quomodolibet gratiose remissa, presens tamen instrumentum cum contentis in eo in suo semper // (c. 119r) ‹robore› et efficacia perseveret, rato semper manente pacto cum refectione et integra restitutione omnium et singulorum damnorum interesse et expensarum litis et extra que fierent propterea quoquomodo, de quibus damnis, expensis et interesse stari ‹et credi› debeat simplici verbo partis observandis cum iuramento tantum, ita quod ab hiis appellari seu reclamari non possit, nec reduci ad arbitrium boni viri quodque in casu contraventionis premissorum liceat et licitum sit parti observanti vel eius successoribus propria autoritate, solum presentis instrumenti vigore, capere et apprehendere, vendere et alienare ac insolutum et pro soluto sibi tenere et dare tantum de bonis omnibus et quibuscumque dicte partis contravenientis vel eius successorum ubicumque sitis et positis quousque, dum et donec fuerit et sit, tam de dicta medietate pene quam de damnis, expensis et interesse integre solutum et satisfactum. Que bona omnia ut predicitur obligata sponte coram nobis dicte partes ambe una ‹videlicet› pro altera et altera pro altera constituerunt sese ex nunc in antea tenere et possidere precario nomine et pro parte partis observantis et non contradicentis, quod precarium liceat et licitum sit parti observanti quando voluerit, facto prius casu contraventionis propria autoritate, solum presentis instrumenti vigore, nulla alia sollemnitate iuris vel fatti servata revocare et ad se reducere et advocare et poxessionem bonorum partis contravenientis recipere corporalem. Renunciaveruntque dicte partes ambe sponte coram nobis in premissis et circa premissa exceptioni et aptioni doli mali, vis, metus et in factum, exceptioni non sic celebrati contractus, rei predicto modo non geste seu aliter habite et secute quam superius et inferius continetur et est expressum, privilegio fori, beneficio restitutionis in integrum, licteris, privilegiis, cedulis et rescriptis, // (c. 119v) iuri scripto et non ‹scripto›, canonico et civili, competenti et competituro, conditioni indebite ob causam et sine causa, ex nulla, iniusta et turpi causa, legi dicenti probacionis modum non esse angustandum et bona capta incontinenti vendi non posse, legi prohibenti penam in contractibus in fraudem usurarum legique dicenti generalem renuntiationem non valere et iuri per quod cavetur quod predicto iuri renuntiari non possit aliisque legibus, iuribus, usibus, consuetudinibus, exceptionibus, compensationibus, allegationibus et defentionibus iuris et facti a quibus et propterque pars forte contraveniens possit se defendere seu tueri et predicta quomodolibet adnullari, in iudicio sive extra. Certiorate prius dicte partes ambe, ut dixerunt, de legibus et iuribus ipsis per iurisperitos antequam renuntiassent eisdem; quodque predicta omnia et singula vera sunt ac in sua semper firmitate persistant, predicte partes ambe ad sancta Dei evangelia, visis et non tactis scripturis, in manibus mei prefati notarii iuraverunt et debitum prestiterunt iuramentum predicta omnia et singula vera esse ac in suo semper robore duratura. Ut autem in premissis et circa premissa fides plena quousque valeat adhiberi, factum est exinde hoc presens puplicum instrumentum ad cautelam et certitudinem dicte ecclesie Sancti Michaelis et eius successorum per manus mei predicti notarii, signo meo solito et consueto signatum ac signis subscriptionibus et subsignationibus nostrum qui supra iudicis et testium infrascriptorum communitum et roboratum. (SN)

A Macza A Bucza A Alimania A Bresscia ‹sic› A quoadunatis ‹sic› A Fina A Porcario A Matina Trattasi presumibilmente di Pietro Guglielmo de Rocca, arcivescovo dal 1471 al 1483 (Gams, Series episcoporum, p. 913; Eubel, Hierarchia catholica, II, p. 227). A quoacti ‹sic› A quilibet A reperirentur A sententie A sive monasterium piuttosto che Santi Laurentii A aliquid A quonstituerunt ‹sic›

Ego Bernardinus Matia de Padula regius ad contractus iudex interfuit e me subscripsit Ego Robertus iudicis Philippi testis sum Ego Petrus de Brava testis interfui // (c. 120r) Signum crucis proprie manus Iohannis Mare de Padula testis qui interfuit idiote Signum crucis proprie manus Ugonis de Brayda de Moliterno testis qui interfuit idiote Ego Iohannes de Suta testis interfui

A Macza Così S e A A Braita A Macze A Scurta

notes alpha

    notes int