Documenti medievali di Potenza tràditi nel volume della Sommaria

date

1248-08

title

8. Instrumentum testamenti di Pixonus de Saxo

summary

Pixonus de Saxo, cittadino di Potenza, malato nel corpo ma sano di mente, fa rogare il proprio testamento nuncupativo (ovvero sine scriptis), nel quale: istituisce quali propri eredi i figli Francesco e Bona (moglie di Alessandro de Camerario); lascia alla moglie Flamenga, per la dote di otto once che confessa di aver ricevuto, la integra terza parte dei suoi beni ovvero la facoltà di scegliere fra la tertia e la dote predetta; fa un lascito ai chierici di S. Michele pari a cinque solidi annui da ricavare da una terra da lui posseduta in contrada Tora e da versare il 31 gennaio (sia che egli muoia, sia che si rimetta) affinché in tale giorno i chierici suddetti preghino per l’anima del figlio Roberto; lascia all’episcopio tre tarì d’oro e, qualora il vescovo prenda parte alle sue esequie, fa un lascito in suo favore pari a due tarì; lascia alla chiesa della Ss. Trinità di Potenza due tarì; lascia alla predetta chiesa di S. Michele di Potenza sette tarì e mezzo; lega al presbitero Costantino, suo padrino, un tarì; lascia a Ponti de Torello un tarì; lascia alla chiesa di S. Michele tre ulteriori tarì a titolo di risarcimento per decime sottratte; lascia alla nipote Alessandrina un quarto di oncia derivante dal prezzo di una casa da lui posseduta in comune con Adda, padre di Alessandrina nonché suo fratello; lascia al predetto fratello Adda la macchia del fu Giovanni de Anselmo, nonché la porzione a lui spettante delle terre possedute in comune con il fratello in Pantano; stabilisce, in caso di premorienza del figlio Francesco prima di aver raggiunto la maggiore età, che la terza parte di una vigna da lui posseduta in contrada S. Eunofrio sia data al presbitero Stefano, canonico Potentino, e alla di lui morte passi nel possesso della chiesa di S. Michele per la salvezza della sua anima; lascia a Flamenga sua moglie un ulteriore terzo di detta vigna, stabilendo che alla sua morte passi nel possesso della figlia Bona, alla quale lascia altresì l’ulteriore terzo di detta vigna (dopo la morte del fratello Francesco); da ultimo, elegge quali propri epitropi il fratello Adda e il presbitero Stefano.

bibliography

  • Pellettieri, Le pergamene di Potenza di età normanno-sveva cit., n. pp. 99-90 n. 9 (sotto l’anno 1247)
  • ASNa, Regia Camera della Sommaria, Diversi, 1a numerazione, Dip. Somm., I, 309, n. 4bis, cc. 144v-145v, n. 50 [S].
  • Originale: Napoli, Biblioteca della Società Napoletana di Storia Patria, Diplomatico, Pergamene del Fondo Fusco, (25-Potenza), segn. 10 BB I n. 9 [A].
  • Pedìo, Cod. dipl. pot., pp. 142-143 n. IX; Id., Cod. e cart. Potentino, p. 326; Id., Cartulario della Basilicata, I, p. 269.

teibody

(c. 144v) ✝ In nomine Dei eterni amen. Anno dominice incarnationis millesimo ducentesimo quadragesimo septimo, mense augusti, sexte indictionis, imperanti vero domini nostri Frederici Dei gratia invictissimi Romanorum imperatoris semper augusto anno vicesimo septimo, regni vero Ierusalem vicesimo secundo et in Sicilie quadragesimo septimo feliciter amen.

Il documento, sotto l’anno 1247, va ricondotto all’anno 1248, in ragione dell’uso dello stile bizantino; la sesta indizione, invero, afferì i primi due quadrimestri dell’anno 1248. Permangono discrasie nel computo dell’era regni, giacché alla data del documento non corrispondono gli anni del titolo di re dei Romani, del regno di Gerusalemme e di quello di Sicilia. A imperii

In presentia Sanctori de iudicis Iordano imperialis iudicis contractuum in Potentia et testium subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum, Pixonus de Saxo civis Potentie, sanus mente licet eger corpore, nuncupativum quod sine scriptis dicitur condidit testamentum in quo heredes instituit filios suos Franciscum et Bonam, coniugem Alexandri de Samerar(o) et voluit et statuit ut dicta Bona sit contenta dotibus suis et si non vult eas esse contenta, conferat eas secundum iura et succedat cum dicto Francisco, fratre suo. Item voluit et statuit ut uxor sua Flamenga, pro dotibus quas recepit ab ea, videlicet octo uncias auri quas confessus est sibi solutas et numeratas ab ea vel ab ealia persona quod ea, habeat integram o(n)ciam omnium bonorum suorum et sic et sic in electione ipsius uxoris quod velit habere utrum dictam onciam vel dotes prenominatas. Item statuit ut clerici Sancti Michaelis habeant quinque solidos singulis annis, ultimo mensis ianuarii, de terra una quam habet et possidet in tenimento Potentie in contrata Tore, cuius fines inferius describentur et hoc sive convaleat sive de hac egritudine moriatur ut idem clerici supradicto die pro anima iaconi Roberti filii sui dignentur orare; pro anima sua legat episcopio tarenos auri tres et si contingat // (c. 144r) episcopum ad exequias suas accedere, legat sibi tarenos duos; ecclesie Sancte Trinitatis legat tarenos duos; ecclesie Sancti Michaelis tarenos auri septem et dimidium; presbitero Costantino patrino suo tarenum unum; Pronti de Torello legavit tarenum unum; clericis ditti Sancti Michaelis pro subtractis quondam decimis reliquos tarenos tres; Alexandrine nepti sue quartam uncie de pretio domus comunis ipsius testatoris et Adde, fratris eiusdem et patris eiusdem Alexandrine; ipsi Adde reliquit maclam que fuit quondam Ioannis de Anselmo; item partem terrarum quas habet comuniter cum ipso fratre suo in contrata Pantano similiter reliquit eidem; item si contingat puerum Franciscum infra tempora pubertatis decedere, vult quod tertia pars vineę sue, quam habet in tenimento Potentie in contrata Sancti Eunufrii, cuius fines inferius describentur, sit presbiteri Stefani, canonici Potentini, in vita sua, post mortem autem eius redeat dicta tertia vinee ad ecclesiam Sancti Michaelis Potentinam pro anima sua; similiter aliam tertiam reliquit dicte uxori sue, post mortem autem eius redeat ad dictam Bonam; reliquam tertiam vineę habeat dicta Bona heres post mortem eiusdem Francisci. Statuit autem et fecit epitropos et exequtores huius ultime sue voluntatis predictos presbiterum Stefanum et Addam fratrem suum ut, eorum arbitrio et dispositione, omnia que suprascripta sunt fiant et impleantur. Fines autem supradicte terre sunt hii: ab uno latere tenet dominus Guillelmus Philippus, ab alio latere est flumen, ab alio latere tenet Riccardus Guaranus et a quarto latere tenet idem testator; fines autem supradicte vineę sunt hii: ab uno latere est via puplica, ab aliis tribus lateribus tenet dicta ecclesia Sancti Eunufrii// (c. 145v)

A iudice A Camerario A vuluerit Così S e A A pro A terciam ">A et sit A Ponti A reliquid

Et taliter ego Peregrinus puplicus Potentie notarius hoc instrumentum scripsi de mandato et voluntate supradicti testatoris quia interfui et meo solito signo signavi. (SN) Ego Sanctorus de iudice Iordano imperialis iudex contractuum in Potentia qui supra vocatus et rogatus huic testamento interfui Ego Iacobus canonicus Potentinus vocatus et rogatus interfui in suprascripto testamento, in quo dictus Pixonus de Saxo heredes instituit predictos Franciscum et Bonam, filios suos Ego presbiter Girardus Sancti Michaelis vocatus et rogatus interfui in suprascripto testamento, in quo dictus Pixonus de Saxo heredes instituit predictos Franciscum et Bonam, filios suos Ego presbiter Stefanus canonicus Potentinus vocatus et rogatus interfui in suprascripto testamento, in quo dictus Pixonus de Saxo heredes instituit predictos Franciscum et Bonam, filios suos Ego iaconus Dangerosus vocatus et rogatus interfui in suprascripto testamento, in quo dictus Pixonus de Saxo heredes instituit predictos Franciscum et Bonam, filios suos Signum manus presbiteri Constantini Sancti Michaelis qui omnibus supradictis interfuit Signum manus magistri Roberti de Vetro qui omnibus supradictis interfuit Signum manus Adde de Presbitero qui omnibus supradictis interfuit

notes alpha

    notes int